Ubóstwo w Polsce

 Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Najostrzejszą granicą ubóstwa jest minimum egzystencji, zwane też skrajnym ubóstwem. W 2012 roku minimum egzystencji wyznaczono w kwocie 519 zł dla osoby samotnej i 1401 zł dla rodziny czteroosobowej[1]. W latach 2011 i 2012 w skrajnym ubóstwie, czyli poniżej minimum egzystencji, żyło 6,8% obywateli. Swoje historyczne minimum wskaźnik ten osiągnął w 2008 roku, obniżając się do 5,6%. Najwyższy poziom ubóstwa skrajnego po 2000 roku odnotowano w 2005 roku, kiedy osiągnęło ono dramatyczne 12,3%. Spadek po 2005 roku można wiązać zarówno z obecnością Polski w Unii Europejskiej i dopłatami bezpośrednimi w rolnictwie, które często mają charakter socjalny, jak i z wysokim tempem wzrostu gospodarczego w tamtym okresie. Zwiększenie skrajnego ubóstwa w ostatnich latach wyjaśnić można skutkami spowolnienia gospodarczego.

Kryterium do przyznawania pomocy społecznej. W końcu 2012 roku osoby samotne uzyskujące dochód poniżej 542 zł miesięcznie i rodziny czteroosobowe o dochodach poniżej 1824 zł miesięcznie znajdowały się poniżej ustawowej granicy ubóstwa. W takiej sytuacji w 2012 roku znalazło się 7,2%, a rok wcześniej 6,6% polskiego społeczeństwa. W poprzednich okresach odsetek ten był wyższy, a w 2005 roku wyniósł 18,1%.

Najbardziej stabilną w czasie granicą ubóstwa jest ubóstwo relatywne, wskazujące odsetek osób w gospodarstwach domowych, w których wydatki wynosiły mniej niż połowę średnich wydatków wszystkich gospodarstw domowych. W latach 2000-2003 stopa ubóstwa relatywnego powiększała się, przekraczając 20%, zaś od 2004 do 2012 systematycznie się obniża osiągając w 2012 roku 16,3%. 

W 2012 roku stopa skrajnego ubóstwa była prawie trzy razy większa w województwie mazursko-warmińskim niż na Dolnym Śląsku.

Skrajne ubóstwo w 2012 roku było ponad dwukrotnie większe na wsi (10,6%) niż w mieście (4,3%). Im większe miasto, tym mniejsze zagrożenie skrajnym ubóstwem: od 1,1% w miastach o liczbie ludności ponad pół miliona do 6,8% w miastach liczących mniej niż 20 tys. mieszkańców.

Skrajne ubóstwo najczęściej dotyka osoby bezrobotne, określane w statystyce jako utrzymujące się z innych niezarobkowych źródeł. Wskaźnik dla takich osób jest dramatycznie wysoki – w 2012 roku wyniósł 22,6%. Dwucyfrowy wskaźnik dotknął także rencistów (12,1%) oraz rolników (11,1%). Wbrew obiegowym opiniom i stereotypom emeryci nie należą do grupy najbardziej dotkniętych ubóstwem. W ich przypadku wskaźnik był nawet niższy (4,3%) niż w rodzinach pracowników (6,2%).

 Przytaczane tu liczby pochodzą z publikacji „Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS”, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2013